۵. در حین پرورش قارچ و آموزش دیدن

پرورش قارچ یک هنر پولساز است و مراحل جذابی دارد

شما یک مرحله را انتخاب کردید :

در حین پرورش قارچ و آموزش دیدن

مراحل مختلف پرورش قارچ دکمه ای

تخته کوبی و اسپان ران

تخته کوبی: تخته کوبی یا تخت کردن به معنای یکنواخت کردن سطح کمپوست ها ی چیده شده بر روی قفسه ها می باشد.زمان تخته کوبی کردن یا در روز اول ورود کمپوست یا در روز ۱۴ ورود کمپوست می باشد. کمپوست ها را روی قفسه ها چیده می شود و پلاستیک روی آن را باز میکنیم و به وسیله همین پلاستیک ها دیواره ای به طول ۲۵ سانتی متر ایجاد میکنیم. اولین اقدام پس از ورود کمپوست اندازه گیری دمای آن می باشد. اگر دمای کمپوست بین ۲۳ تا ۲۷ باشد٬ یک چهارم کمپوست را بهم میزنیم و تخته کوبی را انجام می دهیم. چنانچه دمای کمپوست بیشتر از ۳۰ درجه باشد٬ حدود سه چهارم آن را بهم میزنیم و تخته کوبی را انجام می دهیم. تخته کوبی با وسیله ای به نام ماله پلاستیکی انجام می شود و یک سطح صاف و تخت ایجاد می شود. پس از تخته کوبی روی بستر را با سفره یکبار مصرف یا روزنامه می پوشانیم.

هدف از تخته کوبی ایجاد یک سطح صاف و یک دست می باشد٬ زیرا چنانچه سطح بستر تخته کوبی نشده باشد٬ در مرحله خاکدهی٬ این سطح ناهموار و به اصطلاح دارای قله و دره٬ باعث می شود که خاک به صورت یکسان روی بستر قرار نگیرد و در مراحل بعدی نیز قسمت های گود تر آب جمع شود و باعث بیماری و از بین رفتن پین هدها خواهد شد. در ضمن اکسیژن رسانی هم درست انجام نخواهد شد. پس تخته کوبی اهمیت زیادی دارد.

توجه شود که در تخته کوبی باید تمام وسایل از قبیل ماله پلاستیکی٬ تیزبر٬ چاقو٬ کفش و دستکش حتما ضدعفونی شده باشد.

اسپانران: اسپانران به معنی رشد ریسه یا میسیلیوم ها در کمپوست می باشد که معمولا بین ۱۴ تا ۱۷ روز طول می کشد. برای رشد میسیلیوم ها فاکتورهای محیطی مانند دما٬ رطوبت٬ دی اکسیدکرین تاثیر بسیاری دارد.

دما:‌ میسیلیوم ها زمانی بهترین رشد را خواهند داشت که دمای کمپوست بین۲۳ تا ۲۷ درجه باشد. جعت کنترل دما باید از سیستم های سرمایشی و یا گرمایشی استفاده کرد.

رطوبت: رطوبت نسبی سالن در این مرحله بین ۸۵ الی ۹۰ درصد باید باشد. سعی کنید مدام دیواره ها و کف سالن را خیس کنید.

دی اکسید کربن: رابطه مستقیمی بین دما و میزان تولید گاز دی اکسیدکربن ناشی از فعالیت میسیلیوم ها وجود دارد.افزایش دما تا ۳ برابر تولید دی اکسیدکربن را افزایش می دهد. طی این دوره سعی شود که هوای آزاد یا اکسیژن وارد سالن نشود تا میزان دی اکسید کربن بالا رود. چنانچه دمای کمپوست از ۳۰ درجه بالاتر رود ٬ باید دمای آن را با وسایل خنک کننده پایین آورد٬ زیرا میسیلیوم ها در دمای بالا از بین خواهند رفت؛ در غیر این صورت در مراحل پرورش قارچ با مشکل مواجه خواهیم شد. اگر شرایط مناسب نگه داشته شود٬ کمپوست با میسیلیوم سفید کاملا رشد یافته٬ پوشیده می شود و به اصطلاح بستر سفید می کند و قطرات طلایی روی بستر دیده میشود و بستر آماده خاکدهی می شود.

مرحله ی دوم : اضافه کردن خاک پوششی

یکی از مراحل مهم پرورش قارچ اضافه کردن خاک پوششی به بستر می باشد. خاک پوششی به هنگام خرید کمپوست و بصورت کیسه ای در اختیار شما قرار می گیرد و از ویژگی های آن می توان به سبک بودن، فشرده نشدن و توانایی حفظ رطوبت بالا اشاره کرد. ۱۴ الی ۱۷ روز بعد از مرحله تخت کوبی زمانی که میسلیوم ها به خوبی در بستر مشاهد شدند (به اصطلاح کمپوست سفید شده) و رنگ کلش ها درکمپوست به رنگ قهوه ای مایل به قرمز درآمده است وفعالیت ریسه های قارچ باعث ایجاد یک گره سفید رنگ روی کلش ها شده و حتی قطرات مایع زرد ( قطرات طلایی) ایجاد شده هست٬ بهترین زمان برای خاکدهی می باشد.

چجوری خاک پوششی را ضدعفونی کنیم ؟؟

بهتر است از دو روز قبل از خاکدهی٬ خاک پوششی را ضدعفونی کرده و آماده سازید. برای این کار ابتدا کیسه های خاک را باز کرده و روی پلاستیکی که از قبل روی زمین پهن کرده اید، بریزید و شکل یک خمره در بیارید. برای ضدعفونی خاک نیاز به سم کاربندازیم و سم فرمالین داریم. محلول کاربندازیم و آب را که از قبل با نسبت ۱۰۰ گرم در ۱۰۰ لیتر تهیه کرده اید، به آرامی و کم کم روی خاک بریزید. سپس سم فرمالین را هم جداگانه ( برای هر پنجاه تا کیسه خاک نصف لیوان فرمالین را در آب مخلوط کرده) را هم به خاک اضافه میکنیم و خاک را تا اندازه ای خیس کنید که وقتی آن را در دست می گیرید، مشت شما خیس شود و نهایتا ۲ قطره آب از آن بچکد. توجه داشته باشید که خیلی آن را خیس نکنید تا چسبنده شود زیرا هنگام پهن کردن آن روی کمپوست به مشکل خواهید خورد. روی خاک ضدعفونی شده سفره پهن میکنیم تا دو روز بعد خاک دهی را انجام دهیم. در هنگام اضافه کردن آب به خاک باید به دانه بندی خاک اهمیت دهید و خاک به صورت کلوخه شده در سایزهای گردو٬ فندوق ٬ اندازه نخود و اندازه عدس باشد. مثلا اگر کلوخه خاک بزرگتر از گردو بود٬ با دست آن را باز میکنیم تا اندازه مناسب شود.
حالا که خاک را آماده کرده اید و می دانید که برای هر کیسه چه مقدار محلول آب و کاربندازیم لازم است باید مقداری از خاک را داخل سطل فلزی یا پلاستیکی استریل شده بریزید و به سالن رفته و روی یک کمپوست خالی کنید. در فصل زمستان ۴ سانت خاک روی بستر می ریزیم و در فصل تابستان ۵ سانت خاکدهی میکنیم.

بعد از خاکدهی روی بستر را با سفره یک بار مصرف می پوشانیم.

سومین مرحله از پرورش قارچ : رافلینگ

رافلینگ یا شخم زدن خاک پوششی به معنای مخلوط کردن می باشد. زمانی که به طور تقریبی ۳۰-۴۰ درصد بستر سفید شده باشد و به طور تقریبی میسیلیوم ها نیمی از خاک را پر کرده باشند. نکته مهم این است که از روز دوم بعد از خاکدهی٬ مدام بستر از نظر سفید شدن چک شود که در صورتی که به اندازه ای که گفته شد٬ بستر سفید بود٬ رافلینگ انجام شود.

انواع رافلینگ

رافلینگ به دو صورت انجام می شود :

رافلینگ سطحی: در این روش کمتر از یک سوم از سطح خاک زیرورو می شود. یعنی با نوک انگشتان و به صورت سطحی خاک را خراش می دهیم.
رافلینگ عمقی: در رافلینگ عمقی سه سانت از خاک پوششی را زیرورو می کنیم و قسمت هایی از خاک را که کمتر سفید شده با قسمت هایی از خاک که بیشتر سفید شده مخلوط میکنیم تا ریسه ها در سطح بستر یکسان شوند.

هدف از رافلینگ

هدف از رافلینگ این است که ساختمان خاک پوششی به طریقی بهبود یابد که موجب تبادل بهتر دی اکسیدکربن ٬ اکسیژن و گرما شود تا میسیلیوم های قارچ بتوانند در خاک پوششی به صورت یکنواخت رشد کنند.
اگر عمق خاک پوششی در قسمت های مختلف بستر یکسان نباشد، بخش هایی که عمق کمتری داشته نسبت به بخش هایی که عمق بیشتری داشته میسیلیوم بیشتری به سطح رسیده و رشد یافته که با انجام رافلینگ، یکسان سازی انجام داده و میسیلیوم هایی که سریعتر به سطح بستر رسیده اند را با خاک نواحی عمیق تر پوشش می دهیم.
رافلینگ باعث می شود که قارچ ها به صورت خوشه ای رشد نکنند و درجه ۲ یا ساقه بلند نشوند.

بعد از رافلینگ اگر رطوبت خاک خوب بود یک آبیاری سبک و اگر رطوبت خاک کم بود یک آبیاری سنگین انجام می دهیم و سطح بستر را با روزنامه می پوشانیم.

مرحله ی چهارم : میزان مناسب هوادهی در پرورش قارچ

بعد از مرحله رافلینگ ممکن است بین یک یک روز تا یک هفته طول بکشد تا بستر آماده مرحله شوک دهی و هوادهی شود. با آمدن میسیلیوم ها به سطح خاک برای تحریک رشد رویشی به زایشی و تشکیل ته سنجاق ها شوک دهی و هوادهی انجام میشود. از زمان اعمال شوک سرمایی نیاز به اکسیژن در سالن بیشتر می شود چون ته سنجاقی ها و قارچ ها به اکسیژن زیادی نیاز دارند و کمبود آن ناهنجاری های فیزیولوژیکی ایجاد می کند.

نحوه تشخیص زمان شوک دهی وهوادهی:

زمانی که ۳۰ یا ۴۰ درصد بستر سفید شده باشد شوک دهی و هوادهی را شروع میکنیم. به هیچ عنوان نباید بستر بیش از اندازه سفید شود زیرا باعث قفل شدن بستر خواهد شد.

شوک سرمایی یا شوک دهی یعنی در طی ۳ الی ۴ روز دمای کمپوست را به تدریج و کم کم تا دمای ۱۶ درجه پایین بیاوریم و بعد از ۱۲ ساعت که دما روی ۱۶ درجه بود٬ دمای محیط را بین ۱۸ تا ۲۰ درجه نگه می داریم.

شروع شوک دهی و هوادهی: در ابتدا تمام روزنامه ها را از بستر جمع آوری میکنیم و دریچه اگزوز را باز میکنیم تا گاز دی اکسید کربن خارج شود و همزمان که اکسیژن خنک (توسط دستگاه های خنک کننده مثل کولر آبی یا هواساز و یا فن ) وارد سالن میکنیم ٬ طی ۳ الی ۴ روز دمای سالن رو پایین می آوریم. دقت شود شوک دهی بعد از سه یا چهار روز پایان میابد اما هوادهی تا اخر دوره ادامه دارد. تا زمانی که اکسیژن رسانی (هوادهی) مشکلی در تغییر دما و کاهش رطوبت سالن پیش نیاورد ٬ هرچه اکسیژن بیشتری وارد سالن شود٬ بهتر است.

دقت شود که در فصل های سرد میزان اکسیژن رسانی به تعداد دفات کمتر و در میانه روز انجام شود اما در تابستان و مخصوصا در شهرهای بسیار گرم سعی شود هوادهی در اول صبح یا اخر شب انجام شود.

در هنگام هوادهی اگر هوای کافی وارد سالن شود و گاز دی اکسید کربن موجود در سالن کاهش یابد٬ در نتیجه تمام اندام باردهی قارچ به صورت یکنواخت رشد کرده و میزان محصول افزایش می یابد.

این مدت کولر آبی را روشن کنم و این مدت خاموش کنم ؟؟؟؟

این جمله را بارها از زبان کارآموزان و تولید کنندگان شنیده ایم!!! واقعیت این است که برای هر سالن و بنابر شهر و فصل و حتی مصالح به کار رفته در آن سالن٬ میزان هوادهی متفاوت است. و این هنر یک سالندار است که بتواند میزان هوادهی سالنش را تشخیص دهد و برنامه ریزی کند.

اما به طور کلی در روزهای اول هوادهی می توان هوادهی را به صورت هر یک ساعت و نیم یک ربع انجام داد و در روزهای بعد هر ۴۵ دقیقه یک ربع هوادهی کرد و این میزان را به تدریج زیادتر و یکسره کرد.زیرا همانطور که قبلا گفته شد با رشد قارچ ها میزان اکسیژن رسانی بیشتر می شود.

دقت شود که تا پایان دوره کامل پرورش قارچ دمای محیط ۱۸-۲۰ درجه می باشد.

نحوه استفاده از مهپاش در زمان شوک دهی و هوادهی:

در مرحله حساس شوک دهی و هوادهی استفاده از مهپاش اهمیت زیادی دارد. چنانچه در روز اول شروه شوک دهی و هوادهی متوجه شدیم که خاک بستر بسیار خشک است٬ یک ابیاری می توان انجام داد. اما در روزهای بعد که بستر شروع به پین زدن میکند ٬ نمی توان ابیاری انجام داد و اینجاست که مهپاش اهمیت بسیاری دارد. در واقع در این مرحله تا زمانی که قارچ ها اندازه گردو شوند ما فقط با مهپاش رطوبت خاک و سالن را تامین میکنیم.